Artsentekort en hoge werkdruk aios ouderengeneeskunde
Voor het eerst heeft de Vereniging voor Artsen in opleiding tot Specialist Ouderengeneeskunde Nederland (VASON), in samenwerking met De Jonge Specialist, de Nationale aios-enquête 2024 Gezond en Veilig Werken uitgezet onder haar leden. In totaal namen 72 aios ouderengeneeskunde, inclusief aioto’s (arts in opleiding tot onderzoeker en specialist ouderengeneeskunde), deel. De analyse van de resultaten is uitgevoerd door onderzoeksbureau ZorgfocuZ.
Uit de enquête blijkt dat 20% van de aios ouderengeneeskunde de werkdruk te hoog vindt. Ongeveer een kwart vertoont burn-outklachten. Opvallend is dat het tekort aan collega-artsen een grote rol speelt: meer dan de helft van de aios die samenwerken met anios, geeft aan dat er structureel vacatures openstaan.
Hoge werkdruk onder aios ouderengeneeskunde
Ondanks dat 96% van de aios trots is op het vak en 94% tevreden is over het opleidingsklimaat, ervaart ongeveer 1 op de 5 de werkdruk als te hoog. De belangrijkste oorzaken hiervan zijn de zware administratieve last en de constante prestatiedruk binnen de opleiding. Dit heeft gevolgen: bijna één op de vier aios vertoont burn-outklachten.
Meer dan de helft van de respondenten meldt dat anios-vacatures op hun werkplek niet gevuld kunnen worden, wat in ruim 60% van de gevallen leidt tot extra werkdruk voor de aios zelf. Dit dwingt hen om taken op zich te nemen die niet bijdragen aan hun opleiding of professionele ontwikkeling. Tegelijkertijd geeft een derde van de respondenten aan dat de onvervulde vacatures tot nu toe (nog) geen directe gevolgen hebben gehad voor hun werkdruk.
Daarnaast werken aios gemiddeld 4,3 uur per week over, waarvan 28% geen compensatie ontvangt. 75% draait diensten, waarvan het grootste deel bereikbaarheidsdiensten (87%). De tevredenheid hierover wisselt: meer dan de helft is tevreden, terwijl 1 op de 5 juist (zeer) ontevreden is over de belasting.
Onveiligheid op de werkvloer
Naast de hoge werkdruk ervaren veel aios een onveilige werkomgeving. 28% heeft zelf te maken gehad met ongewenst gedrag, waarbij in ruim tweederde van de gevallen sprake was van intimidatie door bezoekers en patiënten. Ongeveer een kwart ziet bij collega’s weleens een vorm van ongewenst gedrag.
Toch blijft de sfeer binnen de vakgroep overwegend positief en wordt deze gemiddeld beoordeeld met een 7,7. Niet iedereen voelt zich echter voldoende gesteund, vooral in kwetsbare situaties. Zo was 40% van de aios zwanger tijdens het werk als arts. Van hen kreeg 17% negatieve reacties en werd 22% gevraagd om diensten te draaien, ondanks dat dit in strijd is met de cao. Geen van de zwangere aios heeft daadwerkelijk dienst gedaan, maar dit verzoek werd wel bij 22% gedaan. Het artsentekort in de ouderenzorg speelt hierbij ook een belangrijke rol.
Structurele aanpak nodig voor toekomst ouderengeneeskunde
De toenemende complexiteit van een steeds grotere groep kwetsbare ouderen en de toenemende uitstroom van huidige specialisten ouderengeneeskunde, onder andere door pensionering, vragen om meer artsen in de ouderengeneeskunde. De instroom van nieuwe aios blijft echter achter bij het aantal beschikbare opleidingsplekken. Zo bleef het aantal aios dat startte in 2024 met de opleiding nagenoeg gelijk aan het jaar daarvoor. Tegelijkertijd heeft het Capaciteitsorgaan in haar raming aangegeven dat voor de periode 2024-2027 de instroom voor het specialisme ouderengeneeskunde verhoogd zou moeten worden van 260 naar 305 per jaar.
VASON zet zich daarom, samen met andere aios-verenigingen en in samenwerking met werkgever SBOH, in voor meer bekendheid en waardering voor artsen buiten het ziekenhuis. Via onder andere het maatschappelijk initiatief ‘The Next Level Dokter’ vraagt zij aandacht voor het groeiende artsentekort en de noodzaak van een sterkere instroom van nieuwe specialisten.
Echter, om de ouderengeneeskunde aantrekkelijker te maken en de instroom te bevorderen, zijn goede arbeidsvoorwaarden met een rechtvaardige salariëring essentieel. Daarnaast is het van groot belang om te voorkomen dat de werkdruk verder stijgt door ervoor te zorgen dat meer artsen voor dit vak kiezen en deze artsen zich ook voldoende gewaardeerd voelen.
VASON roept daarom beleidsmakers, zowel in de politiek als in de zorgsector, op om te werken aan een duurzame toekomst voor de ouderengeneeskunde, waarin de aios een onmisbare rol vervult.